Sve do 16. vijeka operativni zahvat poznat kao “carski rez” važio je kao misteriozan i veoma kontraverzan postupak u Evropi, ali u srednjem vijeku muslimani su već pisali o toj operaciji i čak je ilustrovali slikama. Na kraju 12. vijeka Evropljani su počeli da prestižu svoje rivale sa islamskog Istoka. Dominirajuća snaga Zapada uzela je potpuno pod svoju kontrolu sva naučna i literalna otkrića muslimana. Daleko od toga da su odali bilo kakva priznanja muslimanima ili makar priznali njihov doprinos nauci, zapadnjački učenjaci su prikazali veoma izobličenu sliku i ostavili veoma pristrasna mišljenja o svojim predhodnicima iz islamskoga svijeta. Ova činjenica može se vrlo lahko i ilustrovati primjerima iz historije medicine. Žalosno je da zapadni historičari nisu cijenili vrijednost pisanih ostavština ranih muslimanskih učenjaka. Čak naprotiv, već mnogo vijekova trudili su se samo da diskreditiraju muslimane. Kao primjer tome navešćemo da je vladajući stav zapada bio da je napredak u hirurgiji bio zaustavljen od strane velikih muslimanskih liječnika, poput Ibn Sine, jer u svome “Al-Qanon” nije navodio primjere operativnih procedura.
U ovim njihovim jadnim pokušajima, namjerno su zaboravili činjenicu da je Al-Qanon prvenstveno bio spis koji se odnosio na internu medicinu, a ne na hirurgiju. Mnogi evropski autori i kasnije su pisali tekstove sa sličnim sadržajima. Ovi kratkovidi historičari su potpuno ignorisali hirurške genije i doprinose ljudi kao što su Abu Qasim (na Zapadu poznat kao Al Bucasis). U ovom kontekstu historija hirurškog zahvata poznatog kao carski rez predstavlja veoma dobar primjer.
1863. godine francuski historičar C. Rique zapisao je da je carski rez bio strogo zabranjen u islamu. Išao je tako daleko da je tvrdio da, prema islamskim pravnicima, dijete rođeno postupkom carskog reza trebalo bi odmah biti ubijeno, jer je, navodno, dijete ‘đavola’. Ovaj autor čak navodi i ime nekog nepoznatog Arapa da bi potvrdio time svoj zaključak. Ipak, i nakon iscrpnog istraživanja, ova referenca se nije mogla pronaći nigdje u arapskoj literaturi. Od sredine prošlog vijeka do modernih vremena izjava historičara Riqija bila je citirana i navođena od strane mnogih historičara bez da se ustvrdio orginalni izvor. Čak suprotno, nijedan historičar medicine nije nikad spomenuo da je tokom srednjeg vijeka baš u Evropi vladalo vjerovanje da će ‘sotona’ ili ‘antikrist’ biti rođen putem carskog reza prije smaka svijeta. Ova legenda ipak je spomenuta i ilustrirana slikama u knjizi izdatoj 1898. od strane R. Proctera i može se vidjeti u Britanskom muzeju.
Nažalost, vrijedna literatura iz ranog islamskog perioda je ili oskudna ili je završila u pogrešnim rukama. Mnogi vrijedni manuskripti se nalaze ili u privatnim vlasništvu gdje se čuvaju kao profitabilna investicija ili se nalaze u muzejima u Evropi ili Americi. Islamske države i njihovi državnici koji mogu lahko sebi priuštiti da sakupe i sastave kopije ovih manuskripta za slobodnu upotrebu, nisu nikad pokazali bilo kakav interes za ovo naše bogato naslijeđe. Nedostatak interesa i istraživanja ovih ranih manuskripta je stvorilo atmosferu sumnji i dezinformacija. Da je iko posvetio svoje vrijeme i uložio trud da istraži svu dostupnu literaturu iskrsnule bi mnoge nove istine koje su dugo bile zakopane u pijesku vremena.
Za carski rez znamo da se sprovodio u pred-islamskom periodu od strane Rimljana kada se vršio nad umrlom ženom da bi se spasilo dijete. Ova praksa je bila strogo regulisana zakonom. Jevrejske vjerske knjige takođe su spominjale niz različitih pravila koja su se odnosila na dijete rođeno takvom operacijom. Ako pogledamo nazad u historiju, u Indiji otkrivamo da je Budda izgleda navodno rođen takvom operacijom. Poznati indijski liječnik Sesruta je pisao o tim operacijama u 6. i 7. vijeku p.n.e. Svi ovi bogati izvori koji su se odnosili na carski rez bili su dostupni i muslimanskim učenjacima u srednjem vijeku kada je mnogo naučne literature bilo prevedeno na arapski jezik. U stvari, mnogi aramejski, sanskrit tekstovi i drugi su i bili spašeni i dostupni samo jer su prevedeni na arapski, dok su orginali bili izgubljeni zauvijek. Mnogi poznati prevodioci u islamskom periodu bili su i hrišćani i jevreji. Znamo i za jednog Indijca koji se zvao Manka koji je prevodio Susrutine radove na arapski. Jedan unikatan i rijedak manuscript nalazi se u Edinburgu u Univerzitetskoj biblioteci. Manuskript se vodi pod brojem 161 i zove se “Al-Asrar-al-Baqiyah-an-al-Qurun-al-Khaliydh” ili “Hronološka historija nacija”. Napisao ga je poznati muslimanski učenjak Al-Beruni koji je umro u 78. godini 1048. god.
Al-Beruni je takođe iza sebe ostavio obimne radove o historiji Indije i mnoge druge tekstove. Često je putovao u Indiju i njegova pisanja su bila uglavnom pod utjecajem tih iskustava. Posebno je bio impresioniran indijskim ljekovitim biljkama. U svom manuskriptu koga smo spomenuli, naveo je da je Caesar Augustus (63.p.n.e.-14.n.e.) rođen putem post- mortem carskog reza. Takođe je pisao je je narodni heroj Ahmed-In-Sahl rođen tako nakon smrti svoje majke. U vezi ovih povezanih navoda u spis je takođe uključio i ilustracije carskog reza. Nesumnjivo da je ova slika uopšte prva ilustracija takve operacije sa tekstom i zbog čega ovaj autor napreduje 500 godina prije svih drugih.
Drugo slavno ime i Al-Berunijev savremenik bio je Firdousi (935-1025), autor poznate “Shahnama”. O ovoj poemi sačinjenoj od 60.000 stihova, on opisuje rođenje Rustuma putem carskog reza. Ovaj živopisan i fascinantan opisi o upotrebi anestezije tokom operacija je čitljiva za svakoga i ubjedljivi je dokaz da je postupak carskoga reza bio već duže u upotrebi i da je važio za jedan prihvatljiv čin. Ako zatražimo i odgovore od vjerskih autoriteta, otkrićemo čak i da je i Abu Hanifa r.a.(699-767) smatrao da je carski rez u islamu dozvoljen da bi se spasio život nerođenom djetetu i vrši se i nad živom i mrtvom ženom. Ovo je i objavljeno u knjizi Radd-ul-Mukhtar izdatoj 1844. u Egiptu. Još i drugi čvrsti dokaz je dostupan u kolekciji fetwi Fatawa Alamgeeria, sakupljene od strane Sheikha Nitzamuddina od Burhanpure, pod pokroviteljstvom vladara Mughale Aurangzeba, a koji je bio vema upućen u islamske zakone. U ovom dokumentu se nalazi i dekret da , ako trudna žena umre, a za dijete se misli da je još živo, onda se dijete mora izvaditi operativnim zahvatom.Takođe se odnosi i na to da se operacija ima isto izvršiti ako je ugrožen život majke, a za dijete se misli da je umrlo.
Dakle, može se dokazati da zahvat carski rez nikad nije bio zabranjen od strane islamskih autoriteta. Naprotiv, u srednjem vijeku muslimani su bili prvi koji su uopšte pisali o tome u naučnim tekstovima ili kroz poeziju i prvi su uopšte ilustrovali carski rez sa slikama. Takođe su i formulisali i vjerske propise kojim se taj postupak u slučaju potrebe dozvoljavao.
Dr. N.H. Naqvi FFARCS
http://www.ummah.net/history/
Za muslimanka.net prevela: djani
akos.ba
0 коментара :
Objavi komentar